English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

.

Neil Armstrong: ο άνθρωπος που μας ενέπνευσε με ένα του βήμα. R.I.P - Μεγάλο Αφιέρωμα-

www.tips-fb.com

Ο Άρμστρονγκ στη σεληνάκατο, λίγο πριν την έναρξη της διαδικασίας επιστροφής στο διαστημόπλοιο Apollo 11 (φωτ: NASA).
Ο πρώτος άνθρωπος που περπάτησε στο Φεγγάρι, ο Νηλ Άρμστρονγκ, πέρασε στην αιωνιότητα 20 ημέρες μετά τα 82α γενέθλιά του και 18 ημέρες μετά από μια εγχείρηση καρδιάς η οποία όμως δεν κατόρθωσε να τον σώσει.
Ο Νηλ Ώλντεν Άρμστρονγκ (Neil Alden Armstrong) γεννήθηκε κοντά στο Wapakoneta του Οχάιο (ΗΠΑ), στις 5 Αυγούστου του 1930.
Χειριστής αεροσκάφους στην αεροπορία ναυτικού (1949 – 1952), συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας πετώντας σε 78 αποστολές με ένα αεροπλάνο Grumman F9F-2 Panther.
Αφού σπούδασε αεροναυπηγός, το 1955 μπήκε στην Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή Αεροναυτικής (NACA) — τη μετέπειτα NASA — και εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους δοκιμαστές αεροσκαφών του κόσμου, πραγματοποιώντας 7 πτήσεις με ταχύτητα άνω των 5,74 Mach (6.000 χλμ./ώρα), σε ύψος άνω των 207.500 ποδών (60 χλμ.) με το πυραυλοκίνητο αεροσκάφος Χ-15.
Ο Άρμστρονγκ εμπρός από το αεροσκάφος Χ-15, στις 20 Απριλίου του 1962.
Το 1962 επιλέχθηκε για το σώμα αστροναυτών και το 1966 ήταν κυβερνήτης της αποστολής Gemini 8, κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η πρώτη σύνδεση δύο διαστημοπλοίων στο διάστημα. Η αποστολή παραλίγο να καταλήξει σε τραγωδία, όταν ο πύραυλος Egena με συνδεδεμένο πάνω του το Gemini άρχισε να περιστρέφεται ανεξέλεγκτα γύρω από τον εγκάρσιο άξονά του, όμως παρά τη ζάλη λόγω της περιστροφής ο Άρμστρονγκ κατάφερε με ψύχραιμους χειρισμούς να αποσυνδέσει το Gemini.
Η δεύτερη διαστημική του πτήση, ως κυβερνήτης της αποστολής Apollo 11 τον έφερε στη Σελήνη, όπου στις 21 Ιουλίου, 1969 πάτησε πρώτος το πόδι του λέγοντας:
“That’s one small step for man, one giant leap for mankind”
«Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα γιγάντιο άλμα για την ανθρωπότητα»
Το 1970 διορίστηκε υπεύθυνος των αεροπορικών δραστηριοτήτων στη NASA, αλλά τον επόμενο χρόνο παραιτήθηκε για να γίνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι.
Απέφυγε συστηματικά τα φώτα της δημοσιότητας, εν αντιθέσει με τους περισσότερους συναδέλφους του αστροναύτες εκείνης της «ηρωικής» εποχής.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα χαρακτήρισε το Νηλ Άρμστρονγκ ως έναν από τους μεγαλύτερους αμερικανικούς ήρωες όλων των εποχών
«Όταν ο ίδιος και το πλήρωμά του απογειώθηκε με το Apollo 11 το 1969, μετέφεραν μαζί τους τις προσδοκίες ενός ολόκληρου έθνους … Σήμερα, το πνεύμα της αποστολής του Νιλ συνεχίζει να εμπνέει όλους τους άνδρες και τις γυναίκες που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους για να εξερευνήσουν το άγνωστο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μας κάνουν να πάμε ακόμη ψηλότερα και μακρύτερα στο διάστημα» δήλωσε ο Ομπάμα.



Από τη Γη στη Σελήνη: Θεωρίες Συνωμοσίας





Ως αρχηγός της αποστολής Apollo 11, ο Άρμστρονγκ ήταν αυτός που τράβηξε τις περισσότερες φωτογραφίες στην επιφάνεια της Σελήνης. Εδώ τον βλέπουμε εν ώρα εργασίας, σε μια φωτογραφία που τράβηξε ο συνάδελφός του Όλντριν. (φωτ: NASA)
Η είδηση του θανάτου του πρωτοπόρου της κατάκτησης της Σελήνης, Νηλ Άρμστρονγκ, ήταν η αφορμή για να αρχίσουν να κυκλοφορούν και πάλι οι διάφορες θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες οι αποστολές Απόλλων ήταν μια καλοστημένη απάτη. Η υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας επιβάλλει να θυμηθούμε κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες.
Όλα όσα έχουμε γράψει μέχρι τώρα στα κείμενα που έχουν δημοσιευτεί στο «Γεωτρόπιο» σχετικά με τις Αμερικανικές επανδρωμένες αποστολές «Απόλλων» στη Σελήνη ξεχάστε τα. Δεν συνέβησαν ποτέ! Η NASA δεν διέθετε την απαραίτητη τεχνολογία για να πραγματοποιήσει επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη και ως εκ τούτου ουδέποτε Αμερικανοί αστροναύτες πάτησαν το πόδι τους στην επιφάνειά της. Οι χιλιάδες φωτογραφίες από τη Σελήνη στη πραγματικότητα τραβήχτηκαν σε μια μυστική τοποθεσία στη Γη σε ένα αριστοτεχνικά στημένο κινηματογραφικό στούντιο στην περίφημη «Περιοχή 51» στη έρημο της Νεβάδας. Τα εκατοντάδες κιλά σεληνιακών πετρωμάτων που υποτίθεται ότι μετέφεραν στη Γη οι δώδεκα αστροναύτες των επανδρωμένων αποστολών στην επιφάνεια της Σελήνης στην πραγματικότητα είναι γήινα πετρώματα ή «κατασκευάστηκαν» στο εργαστήριο.
Οι δώδεκα αστροναύτες ψεύδονται όταν ισχυρίζονται ότι περπάτησαν στη Σελήνη. Δεκάδες πολιτικοί, εκατοντάδες επιστήμονες και χιλιάδες τεχνικοί, μηχανικοί και υπάλληλοι της NASA συμμετείχαν στην μεγαλύτερη συγκάλυψη στην ιστορία της ανθρωπότητας εξυφαίνοντας μια ασύλληπτων διαστάσεων παγκόσμια συνομωσία, βασικός στόχος της οποίας ήταν να πείσει τους Αμερικανούς πολίτες και τον υπόλοιπο κόσμο ότι οι Σοβιετικοί διέθεταν υποδεέστερη διαστημική τεχνολογία και ότι οι Αμερικανοί ήταν εκείνοι που πήγαν πρώτοι στη Σελήνη. Και οι Roger Chaffee, Ed White και Gus Grissom, που αποτελούσαν το πλήρωμα της μοιραίας αποστολής του Apollo 1 στη πραγματικότητα δολοφονήθηκαν από τη NASA επειδή ήταν έτοιμοι να αποκαλύψουν την «αλήθεια», ότι δηλαδή οι Αμερικανοί αστροναύτες δεν πήγαν στη Σελήνη ποτέ και ότι όλο το Πρόγραμμα Apollo ήταν στη πραγματικότητα μια αριστοτεχνικά στημένη απάτη, μια συνομωσία εξυφασμένη στα υψηλότερα κλιμάκια της Αμερικανικής κυβέρνησης!
Δυστυχώς, η πιο πάνω εισαγωγή του σημερινού μας κειμένου δεν αποτελεί σενάριο κάποιου μελλοντικού επεισοδίου των «X-Files» αλλά για μια από τις περισσότερο δημοφιλείς θεωρίες συνομωσίας όλων των εποχών. Εκατομμύρια άνθρωποι σε Αμερική και Ευρώπη εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να πιστεύουν τους ισχυρισμούς ορισμένων «επιστημόνων» και «ερευνητών», οι οποίοι υποστηρίζουν ότι έχουν ανακαλύψει όλες εκείνες τις απαραίτητες αποδείξεις που αποκαλύπτουν τη σκοτεινή αυτή πλεκτάνη. Και φυσικά όλα αυτά σχεδόν πάντα με «το αζημίωτο» καθώς, παράλληλα με τις εντυπωσιακές αποκαλύψεις έχει στηθεί και μια ολόκληρη «βιομηχανία» τηλεοπτικών εκπομπών, βιβλίων και ταινιών πάνω σε αυτά τα θέματα στηριζόμενη πάνω στον φτηνό και εύκολο εντυπωσιασμό του μέσου πολίτη. Οι ισχυρισμοί όμως των συνομωσιολόγων που υποστηρίζουν την «μεγάλη φάρσα της Σελήνης» μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν αρκεί να επικαλεστεί κανείς την κοινή λογική και να αναλύσει λίγο πιο προσεκτικά την ισχύ των επιχειρημάτων τους.
Είναι πάντως γεγονός ότι οι μύθοι, οι φάρσες, η προπαγάνδα και οι θεωρίες συνομωσίας, γοητεύουν αφάνταστα τους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής μας, για να μην πάμε φυσικά ακόμη πιο παλιά στις δεισιδαίμονες αντιλήψεις του παρελθόντος. Τέτοια μυθεύματα που κυκλοφορούν ευρέως τα τελευταία χρόνια περιλαμβάνουν: απαγωγές από εξωγήινους, το «τρίγωνο του διαβόλου» στις Βερμούδες, το «πείραμα της Φιλαδέλφειας», φαντάσματα, τηλεκίνηση, αγρογλυφικούς κύκλους, και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς! Απ’ όλα δηλαδή έχει ο μπαξές! Ακόμη και η αλλαγή της τροχιάς της Γης υποστηρίζονταν ότι μπορεί να γίνει με «ένα γιγαντιαίο πήδημα» μερικών δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων το καλοκαίρι του 2006!
Ορισμένα από τα μυθεύματα αυτά ξεκινάνε όντως από κάποιο πραγματικό γεγονός. Με την πάροδο όμως του χρόνου οι ιστορίες αυτές εξελίσσονται και παραμορφώνονται με υπερβολές σε τέτοιο βαθμό ώστε η πραγματικότητα χάνεται τελείως κάτω από τον μυθικό μανδύα που τις περιβάλλει. Βρισκόμαστε δηλαδή αντιμέτωποι με κάτι παραπλήσιο αυτού που συμβαίνει στο γνωστό παιδικό παιχνίδι του «σπασμένου τηλεφώνου». Όπως είναι φυσικό η διάδοση, η αποδοχή και η πίστη των ανθρώπων σε τέτοιου είδους παραπληροφόρηση έχει γίνει αντικείμενο μελέτης από πολλούς κοινωνιολόγους και ψυχολόγους οι οποίοι έχουν δημοσιεύσει εμπεριστατωμένες εξηγήσεις του φαινομένου. Κι όμως αυτού του είδους τα μυθεύματα δεν έχουν τέλος. Ιδιαίτερα τα τελευταία μερικά χρόνια, με την βοήθεια του Διαδικτύου και των μηνυμάτων του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η διάδοσή τους έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται φυσικά και οι θεωρίες συνομωσίας για τις επανδρωμένες αποστολές των Αμερικανών στην Σελήνη.
Φωτογραφία που τράβηξε η διαστημοσυσκευή Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) της NASA και δείχνει το σημείο προσεδάφισης της σεληνακάτου της αποστολής Apollo 11. Διακρίνεται το κάτω μέρος της σεληνακάτου (LM=Lunar Module) που έμεινε για πάντα στη Σελήνη και επιστημονικά όργανα (LRRR=Lunar Laser Ranging experiment
PSEP=Passive Seismic Experiment Package) που εγκατέστησαν οι Άρμσρονγκ και Όλντριν. (φωτ: NASA)
Οι πρώτες αυτές θεωρίες εμφανίστηκαν σχεδόν αμέσως μετά την ιστορική αποστολή του Apollo 11. Έκτοτε συνέχισαν να εξαφανίζονται και να επανέρχονται στο προσκήνιο κατά χρονικά διαστήματα μέχρι που στις 15 Φεβρουαρίου 2001 το αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι Fox μετέδωσε την εκπομπή «Θεωρία συνομωσίας: Επήγαμε πράγματι στη Σελήνη;». Επικεφαλής των συνωμοσιολόγων που εμφανίστηκαν σ’ αυτή την εκπομπή ισχυριζόμενοι ότι διαθέτουν όλες τις «αποδείξεις» ότι η NASA «έστησε» το όλο εγχείρημα, είναι κάποιος κύριος Bill Kaysing ο οποίος αποτελεί για τους απανταχού συνωμοσιολόγους το φωτεινό παράδειγμα που όλοι θα ‘πρεπε να ακολουθήσουν. Κάθε χώρα έχει φυσικά και τους δικούς της Kaysings, οι οποίοι επαναλαμβάνουν μονότονα τα επιχειρήματά του σε μια προσπάθεια φτηνού εντυπωσιασμού «της μάζας» των πολιτών. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να εξετάσουμε μερικά μόνον απ’ όσα λέγονται.
Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να επισημάνουμε εξ αρχής ότι όλες οι επιστημονικά προηγμένες χώρες της εποχής εκείνης είχαν την τεχνολογική δυνατότητα να διαπιστώσουν με τα ίδια τους τα μάτια εάν οι επανδρωμένες αποστολές της NASA πήγαν στη Σελήνη ή όχι με την ανίχνευση και μόνο των εκπομπών ήχου και εικόνας που ανταλλάσσονταν μεταξύ των διαστημοπλοίων και του Κέντρου Ελέγχου στο Χιούστον. Επί πλέον, καταμεσής του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση είχε κάθε συμφέρον να καταγγείλει τις υποτιθέμενες ψεύτικες επανδρωμένες αποστολές Apollo, εάν όντως υπήρχαν στοιχεία, ή ακόμη και ενδείξεις, ότι δεν είχαν πραγματοποιηθεί ποτέ. Εκτός κι αν οι χώρες του Ανατολικού Μπλόκ και η ίδια η Ε.Σ.Σ.Δ. συμμετείχαν στην ίδια συνομωσία, πράγμα τουλάχιστον απίθανο. Θα πρέπει, λοιπόν, να δεχτούμε πως αντιμετώπισαν το γεγονός των προσσεληνώσεων ως αληθινό.
Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε εδώ ότι οι συνωμοσιολόγοι που ισχυρίζονται ότι το Πρόγραμμα Apollo δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ επειδή απλά οι ΗΠΑ δεν διέθεταν τότε την απαραίτητη τεχνολογία για να το φέρουν εις πέρας, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με άλλους ισχυρισμούς τους, που αναφέρονται σε άλλες θεωρίες συνομωσίας οι οποίες θέλουν τη NASA να έχει αναπτύξει εντυπωσιακές τεχνολογίες πτήσης διαστημοπλοίων με τη χρήση «αντιβαρύτητας». Είναι ποτέ δυνατό να πιστέψει κανείς ότι η αμερικανική κυβέρνηση διέθετε ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 αντιβαρυτική τεχνολογία και δεν μπορούσε να πραγματοποιήσει ένα απλό ταξίδι στην Σελήνη; Μάλλον όχι.
Το κύριο χαρακτηριστικό μιας επιτυχημένης συνομωσίας αυτού του τύπου είναι να την γνωρίζουν όσο το δυνατό λιγότεροι άνθρωποι, αλλιώς η διαρροή και η αποκάλυψή της είναι σίγουρη. Τι συμβαίνει όμως σ’ αυτή τη περίπτωση; Έχουμε τους 27 αστροναύτες που περιφέρθηκαν γύρω από τη Σελήνη, εκ των οποίων οι 12 αστροναύτες περπάτησαν στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου. Έχουμε, επί πλέον, τους χιλιάδες επιστήμονες, τεχνικούς, μηχανικούς και υπαλλήλους της NASA που σχεδίασαν και κατασκεύασαν τις διαστημοσυσκευές Apollo και τους πυραύλους Saturn και οι οποίοι παρακολούθησαν και κατέγραψαν βήμα προς βήμα την αποστολή των διαστημοσυσκευών προς και από τη Σελήνη. Έχουμε τους επιστήμονες, μηχανικούς και τεχνικούς των Σοβιετικών που για τους δικούς τους λόγους έκαναν ακριβώς το ίδιο. Και εάν αυτό δεν σας είναι αρκετό, έχουμε τις χιλιάδες των επιστημόνων από εκατοντάδες ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια παγκοσμίως, τα οποία δεν ελέγχονται από την Αμερικανική Κυβέρνηση και οι οποίοι μελέτησαν τα δείγματα των σεληνιακών πετρωμάτων και δημοσίευσαν τα αποτελέσματα των μελετών τους σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, χωρίς ούτε ένας απ’ αυτούς να αμφισβητήσει την προέλευσή τους.
Και πώς θα μπορούσε άλλωστε; Τα σεληνιακά δείγματα που έφεραν πίσω οι Αμερικανοί αστροναύτες διαφέρουν κατά πολύ από τα πετρώματα που βρίσκουμε στη Γη, ούτε όμως και μπορούν να «κατασκευαστούν» στο εργαστήριο. Ας δούμε γιατί. Πρώτα απ’ όλα, σε αντίθεση με τα πετρώματα της Γης τα σεληνιακά πετρώματα είναι τελείως άνυδρα, δεν εμπεριέχουν δηλαδή νερό στην κρυσταλλική τους δομή. Επί πλέον, σύμφωνα με τη χημική ανάλυση των κομματιών πυροκλαστικού γυαλιού που εντόπισαν οι αστροναύτες του Προγράμματος Apollo στη Σελήνη, η ηλικία τους είναι τουλάχιστον 3 δισεκατομμυρίων ετών. Στη Γη, αντίθετα, τέτοιο ηφαιστειακό γυαλί, έπειτα από λίγα μόλις εκατομμύρια χρόνια θα παρουσίαζε εμφανή ίχνη διάβρωσης εξαιτίας του νερού που υπάρχει στον πλανήτη μας, ενώ τέτοια ίχνη διάβρωσης δεν εντοπίστηκαν από τους εκατοντάδες ανεξάρτητους επιστήμονες που τα μελέτησαν.
Εντοπίστηκε αντιθέτως κάτι άλλο, που θα ήταν αδύνατο να συμβεί στις συνθήκες που επικρατούν στο πλανήτη μας. Η επιφάνεια των σεληνιακών δειγμάτων καλύπτεται από αναρίθμητους μικροσκοπικούς «κρατήρες» που σχηματίστηκαν κατά το βομβαρδισμό τους από μικρομετεωρίτες. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μόνο σε περιβάλλον με ελάχιστη ή καθόλου ατμόσφαιρα. Επειδή οι μικροσκοπικές αυτές διαστημικές βολίδες κινούνται στο διάστημα με ταχύτητες που υπερβαίνουν τα 50.000 χιλιόμετρα την ώρα, καθώς εισέρχονται στην ατμόσφαιρα αναφλέγονται εξαιτίας της τριβής και γι’ αυτό τα μικροσκοπικά αυτά βαθουλώματα απουσιάζουν από τα γήινα πετρώματα παντελώς.
Η Σελήνη όμως δεν έχει ατμόσφαιρα για να την προστατέψει, τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια χτυπάνε τα επιφανειακά της πετρώματα σκάβοντας τους χαρακτηριστικούς αυτούς μίνι-κρατήρες που είναι ορατοί στο μικροσκόπιο. Ορισμένοι θα αντιτάξουν ότι τα σεληνιακά δείγμα δεν ήταν παρά σεληνιακοί μετεωρίτες που τους βρήκε η NASA στην Ανταρκτική. Ούτε όμως η εξήγηση αυτή είναι σωστή γιατί πολύ απλά τα μικροσκοπικά αυτά αποτυπώματα που προκλήθηκαν από το βομβαρδισμό μικρομετεωριτών θα είχαν εξαφανιστεί αφού με την είσοδό τους στην γήινη ατμόσφαιρα οι σεληνιακοί μετεωρίτες αναφλέγονται και εξαλείφουν έτσι τους μίνι-κρατήρες που είχαν χαραχτεί πάνω τους όσο βρίσκονταν στη Σελήνη.
Η εκτόξευση της αποστολής Apollo 11 (φωτ: NASA)
Ένα άλλο γεγονός που αποδεικνύει ότι οι επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη ήταν ένα πραγματικό γεγονός είναι και το εξής: οι αστροναύτες στους σεληνιακούς τους περίπατους εγκατέστησαν, μεταξύ άλλων, και ειδικούς ανακλαστήρες προκειμένου να υπολογιστεί ο χρόνος που χρειάζεται μια δέσμη laser να κάνει το ταξίδι από τη Γη στη Σελήνη μετ’ επιστροφής και ως εκ τούτου να υπολογιστεί η απόσταση που χωρίζει το φυσικό μας δορυφόρο από το πλανήτη μας. Το συγκεκριμένο πείραμα λειτουργεί ακόμα και σήμερα (Lunar Laser Ranging Experiment) και έχει μάλιστα επιβεβαιώσει ότι η Σελήνη απομακρύνεται από το πλανήτη μας κατά 4 περίπου εκατοστά του μέτρου κάθε χρόνο.
Οι θιασώτες των θεωριών συνωμοσίας επικαλούνται ως αδιάσειστο στοιχείο της συνωμοσίας και το γεγονός ότι στις φωτογραφίες που πάρθηκαν στην Σελήνη απουσιάζουν παντελώς τα άστρα από τον σκοτεινό σεληνιακό ουρανό. Αυτό είναι μάλιστα ένα από τα βασικά τους επιχειρήματα και ίσως το πιο εύκολο να καταρριφθεί. Αν παραδεχτούμε προς στιγμή ότι το επιχείρημα αυτό είναι σωστό θα πρέπει να αποδεχτούμε επίσης ότι ένας ερευνητικός οργανισμός του μεγέθους της NASA λειτουργώντας ως ένας άλλος γκαφατζής παραγωγός-σκηνοθέτης τύπου Κλουζό «ξέχασε» να συμπεριλάβει άστρα στις «στημένες» φωτογραφίες της Σελήνης, πράγμα προφανώς απίθανο εάν αναλογιστεί κανείς τις πολιτικές και στρατιωτικές πιέσεις των πανίσχυρων εμπνευστών της συνομωσίας που θα απαιτούσαν η απάτη να είναι τέλεια και να ελεγχθούν επανειλημμένα οι όποιες πλαστές φωτογραφίες είχαν κατασκευαστεί προκειμένου να φαίνονται επιστημονικά έγκυρες. Θα πρέπει να πιστέψουμε δηλαδή ότι η NASA δεν ήταν μόνο ανίκανη να στείλει αστροναύτες στη Σελήνη αλλά ήταν και εντελώς ανίκανη να «στήσει» μια πιστευτή και «επιστημονικά έγκυρη» κινηματογραφική παραγωγή-απάτη. Φυσικά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο απλή: τα άστρα υπάρχουν, απλά είναι πολύ αμυδρά για να αποτυπωθούν σε φιλμ.
Οι περισσότεροι φωτογράφοι ήδη γνωρίζουν την αιτία: είναι αδύνατο να αποτυπωθεί συγχρόνως στην ίδια φωτογραφική πλάκα κάτι πολύ φωτεινό και κάτι πολύ αμυδρό. Το σεληνιακό έδαφος και οι κάτασπρες στολές των αστροναυτών φωτίζονται έντονα από τον Ήλιο, γι’ αυτό και η φωτογραφική κάμερα που θα τα αποτυπώσει θα πρέπει να ρυθμιστεί κατάλληλα. Όπως συμβαίνει με την ίριδα του ματιού μας, η οποία συστέλλεται σε ένα έντονα φωτεινό περιβάλλον, έτσι και το διάφραγμα της φωτογραφικής μηχανής θα πρέπει να ρυθμιστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε η έκθεση του φιλμ στο φως να είναι σύντομη. Τα άστρα στον σεληνιακό ουρανό όμως είναι τόσο αμυδρά που δεν προλαβαίνουν να καταγραφούν στο φιλμ στο σύντομο αυτό χρονικό διάστημα. Για να αποτυπωθούν, θα έπρεπε αντίθετα το διάφραγμα να μείνει ανοικτό για αρκετά μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τότε όμως, η φωτεινότητα των λαμπερών αντικειμένων που προσπαθούμε να αποτυπώσουμε θα «κατέστρεφε» τη φωτογραφία μας. Αυτό δηλαδή που λέμε είναι τελείως απλό: δεν είναι δυνατόν να καταγραφούν στην ίδια φωτογραφία δύο αντικείμενα με πολύ μεγάλη διαφορά φωτεινότητας.
Ισχυρίζονται ακόμα οι θιασώτες των θεωριών συνομωσίας ότι αφού ο Ήλιος είναι η μόνη κύρια πηγή φωτός στη Σελήνη και δεν υπάρχει ατμόσφαιρα που να σκεδάζει το φως του, οι σκιές που ρίχνουν όλα τα αντικείμενα στην επιφάνειά της θα πρέπει να είναι πολύ σκούρες, σχεδόν μαύρες. Επιδεικνύουν όμως φωτογραφίες σύμφωνα με τις οποίες οι σκιές των αντικειμένων στην επιφάνεια της Σελήνης δεν είναι μαύρες αφού άλλα αντικείμενα που βρίσκονται στη σκιά τους ξεχωρίζουν. Τι το περίεργο συμβαίνει εδώ; Τίποτε, εκτός από το γεγονός ότι η σεληνιακή επιφάνεια, οι διαστημικές στολές των αστροναυτών και οι συσκευές που μετέφεραν στην επιφάνεια της Σελήνης ανακλούν κι αυτές ένα μεγάλο μέρος του ηλιακού φωτός που πέφτει πάνω τους προς την κατεύθυνση από την οποία προήλθε. Ας υποθέσουμε για παράδειγμα ότι ο Ήλιος είναι προς τα δεξιά και φωτίζει την δεξιά πλευρά της σεληνακάτου, αφήνοντας την αριστερή πλευρά της στη σκιά. Το φως όμως του Ήλιου που πέφτει στην περιοχή αριστερά της σεληνακάτου ανακλάται πίσω προς τον Ήλιο δηλαδή προς τα δεξιά, ακριβώς στο αριστερό τμήμα της σεληνακάτου που βρίσκεται στην σκιά, το οποίο και φωτίζεται. Με άλλα λόγια η σεληνιακή επιφάνεια είναι τόσο λαμπερή που μπορεί πολύ εύκολα να φωτίζει τις σκιές κατακόρυφων επιφανειών.
Ένα άλλο «παράδοξο» που επικαλούνται όσοι υποστηρίζουν ότι οι επανδρωμένες πτήσεις στη Σελήνη ήταν σκηνοθετημένες είναι κάποιες φωτογραφίες που δείχνουν ορισμένα αντικείμενα να ρίχνουν σκιές οι οποίες δεν είναι παράλληλες μεταξύ τους, όπως θα έπρεπε. Ούτε εδώ όμως υπάρχει κάτι περίεργο και η εξήγηση βρίσκεται στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την «προοπτική» ενός τοπίου. Όταν ο Ήλιος είναι χαμηλά στον ορίζοντα και οι σκιές που ρίχνουν τα διάφορα αντικείμενα επιμηκύνονται, αντικείμενα που βρίσκονται σε διαφορετικές αποστάσεις από τον παρατηρητή, απ’ αυτόν δηλαδή που κρατάει τη φωτογραφική μηχανή, όντως ρίχνουν σκιές που μας φαίνονται ότι δεν είναι παράλληλες, απλά και μόνο διότι τα αντικείμενα έχουν διαφορετική «προοπτική». Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει κι εδώ πάνω στη Γη. Βγείτε αργά το απόγευμα όταν ο Ήλιος είναι χαμηλά στον ορίζοντα και παρατηρείστε τις σκιές που ρίχνουν διάφορα αντικείμενα σε διαφορετικές αποστάσεις. Θα δείτε ότι φαίνονται να αποκλίνουν λίγο. Αντιθέτως εάν παίρναμε τη φωτογραφία «από πάνω» οι σκιές θα ήταν όντως παράλληλες.
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε «επ’ άπειρον» την προσπάθεια κατάρριψης των αρκετών ακόμα «επιχειρημάτων» που επικαλούνται οι διάφοροι συνομωσιολόγοι, αλλά μια απλή έρευνα στο διαδίκτυο εντοπίζει πολλούς δικτυακούς τόπους, οι οποίοι έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά σε αυτό το τομέα. Γι’ αυτό καλό είναι να κλείσουμε εδώ προς το παρόν, κι ας αφήσουμε πλέον όσους θέλουν να πιστεύουν σε παραμύθια της Χαλιμάς να συνεχίσουν να τα πιστεύουν. Θα ήταν άλλωστε ανώφελο να συνεχίσει κανείς να προσπαθεί να αποδείξει τα αυταπόδεικτα, ή ότι «δεν είναι ελέφαντας», σε ανθρώπους που έχουν ήδη προαποφασίσει για το τι πραγματικά «συνέβη» και ερμηνεύουν στοιχεία, δεδομένα και φωτογραφίες με το τρόπο που τους «βολεύει» προσπαθώντας να τα προσαρμόσουν στην ήδη διαμορφωθείσα θέση τους. Κανενός είδους επιχείρημα δεν πρόκειται άλλωστε να αλλάξει την ήδη ειλημμένη απόφασή τους.
Πηγή: Διονύσης Π. Σιμόπουλος και Αλέξης Δεληβοριάς, «Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας», τευχος 377, 7 Ιουλίου 2007.



Niel Armstrong: Μικρό Βήμα, Γιγάντιο Άλμα



Στις 3 Ιουλίου 1969 και καθώς το γιγάντιο ερπυστριοφόρο όχημα που μετέφερε το Apollo 11 κινούνταν αργά αλλά σταθερά προς τη Βάση Εκτόξευσης 39Α, η CIA πληροφορήθηκε ότι ο ρωσικός πύραυλος Ν1 είχε εκραγεί στο κοσμοδρόμιο Baikonur στη διάρκεια μιας προσομοίωσης εκτόξευσης, βάζοντας οριστικό τέλος στα σχέδια των Σοβιετικών για την κατάκτηση της Σελήνης. Καθώς η πίεση προς την αμερικάνικη πλευρά μειώθηκε έτσι αισθητά, οι ιθύνοντες της NASA αναρωτήθηκαν εάν θα ήταν σκόπιμο να επιβραδύνουν τις προσπάθειές τους. Είναι όμως όλα έτοιμα. Εκτός αυτού, ακόμα κι αν η αποστολή του Apollo 11 αποτύγχανε η NASA είχε ήδη εκπαιδεύσει δύο ακόμα πληρώματα και είχε ήδη κατασκευάσει δύο επιπλέον πυραύλους Saturn. Αποφάσισαν λοιπόν να προχωρήσουν.
Ξημέρωνε η 16η Ιουλίου του 1969 και εκατοντάδες χιλιάδες θεατές έχουν ήδη κατακλύσει τις παραλίες και τους λόφους σε απόσταση ασφαλείας από την εξέδρα εκτόξευσης στο Διαστημικό Κέντρο Kennedy στη Φλόριντα. Την ίδια στιγμή εκατοντάδες εκατομμύρια τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο είχαν συντονίσει τους δέκτες των τηλεοράσεών τους προκειμένου να παρακολουθήσουν τη μεγάλη στιγμή της εκτόξευσης, που θα μετέφερε τους αστροναύτες Neil Armstrong, Michael Collins και Edwin “Buzz” Aldrin στη Σελήνη. Βετεράνοι και οι τρεις τους των διαστημικών αποστολών Gemini, προετοιμάζονταν επί χρόνια για την επική αυτή διαστημική Οδύσσεια. Με την επιτυχή εκτόξευση του Apollo 11 στις 9:32 (τοπική ώρα) το πρωί της 16ης Ιουλίου 1969, τα 20 και πλέον χρόνια του σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ της τότε Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής για την κατάκτηση του Διαστήματος, πλησίαζαν προς το τέλος τους. Μόλις 12 λεπτά αργότερα, το Apollo 11 εισήλθε σε τροχιά γύρω από τη Γη και αφού συμπλήρωσε μιάμιση περιστροφές, οι μηχανές του τρίτου ορόφου του πυραύλου ενεργοποιήθηκαν δίνοντας την απαραίτητη ώθηση στη διαστημοσυσκευή για να κινηθεί προς τη Σελήνη.
Πλησιάζοντας τη Σελήνη από τη σκοτεινή της πλευρά στις 19 Ιουλίου, το Apollo 11 εισήλθε σε τροχιά εκτελώντας αρκετές περιφορές γύρω από τη Σελήνη, που επέτρεψαν έτσι στους τρεις αστροναύτες να παρατηρήσουν το προεπιλεγμένο σημείο προσεδάφισης στο νότιο μέρος της Θάλασσας της Ηρεμίας. Στις 20 Ιουλίου, κι ενώ το Apollo 11 βρισκόταν ξανά στην σκοτεινή πλευρά της Σελήνης και 112 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνειά της, η σεληνάκατος με επιβάτες και χειριστές τον Armstrong και τον Aldrin, αποσυνδέθηκε από το Columbia ξεκινώντας τη κάθοδό της προς τη Σελήνη. Πίσω στο Χιούστον, στο Κέντρο Ελέγχου, ο νεαρός Steve Bales, υπεύθυνος του ελέγχου πτήσης, συνειδητοποίησε ότι η ταχύτητα της σεληνακάτου υπερέβαινε την ενδεδειγμένη κατά 21 χιλιόμετρα την ώρα. Έχοντας ήδη προσπεράσει το προεπιλεγμένο σημείο προσεδάφισης, ο υπολογιστής, που ήλεγχε την κάθοδο της σεληνακάτου φαίνονταν ότι την οδηγούσε προς μία περιοχή κοντά σε ένα μεγάλο κρατήρα, διάσπαρτη από μεγάλους βράχους.
Με τη βοήθεια του Aldrin ως πλοηγού, ο Armstrong ανέλαβε τον έλεγχο της διαστημοσυσκευής χειροκίνητα. Μήπως όμως ήταν πλέον αργά; Η οθόνη πλοήγησης αναβοσβήνει προειδοποιητικά ότι τα καύσιμα δεν αρκούν για περισσότερα από 60 δευτερόλεπτα πτήσης ενώ το σκάφος εξακολουθεί να βρίσκεται 30 με 40 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης. Με καύσιμα λιγότερα των 30 δευτερολέπτων πτήσης η σεληνάκατος του Apollo 11 είχε προσπεράσει το προεπιλεγμένο σημείο προσεδάφισης κατά 7 περίπου χιλιόμετρα. Κι ενώ η αγωνία στο Κέντρο Έλεγχου πίσω στη Γη είχε κορυφωθεί, στις 16:17 ώρα Χιούστον, της 20ης Ιουλίου, ακούστηκε επιτέλους η φωνή του Aldrin να ενημερώνει: «Χιούστον, εδώ η Βάση της Ηρεμίας. Ο Αετός προσεδαφίστηκε.» (Houston, Tranquility Base here, the Eagle has landed). Η σεληνάκατος, έχοντας εξαντλήσει σχεδόν όλα της τα καύσιμά, περνούσε στην Ιστορία ως η πρώτη που μετέφερε συνανθρώπους μας σε ένα άλλο ουράνιο σώμα του Ηλιακού μας Συστήματος.
Στις 22:56 της 20ης Ιουλίου 1969 ο Armstrong έκανε το πρώτο του βήμα στην επιφάνεια της Σελήνης διατυπώνοντας τη φράση που θα μείνει για πάντα χαραγμένη στην ιστορία: «Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα γιγάντιο άλμα για την ανθρωπότητα». Στη συνέχεια, και για τις επόμενες τρεις περίπου ώρες, οι Armstrong και Aldrin ασχολήθηκαν με το επιστημονικό τμήμα της αποστολής τους, συλλέγοντας δείγματα χώματος και πετρωμάτων της σεληνιακής επιφάνειας, παίρνοντας φωτογραφίες κλπ. Κατάκοποι πλέον, επέστρεψαν στην σεληνάκατο για να ξεκουραστούν και να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους για το ταξίδι της επιστροφής. Επτά περίπου ώρες αργότερα το Κέντρο Ελέγχου στο Χιούστον τους ξυπνάει, προκειμένου να ξεκινήσουν τις προετοιμασίες της επιστροφής.
Στις 20:54 το άνω μέρος της σεληνακάτου εκτοξεύεται από την επιφάνεια της Σελήνης μεταφέροντας τους δύο αστροναύτες και 21,5 κιλά σεληνιακών δειγμάτων, κατευθυνόμενοι προς το σκάφος του Columbia. Οι Armstrong και Aldrin, εκτός από ορισμένα επιστημονικά όργανα, άφησαν στην επιφάνεια της Σελήνης μια αμερικανική σημαία και μια επιγραφή με τις υπογραφές των τριών αστροναυτών και του τότε προέδρου Richard Nixon (1913-1994), που σε ελεύθερη μετάφραση έγραφε: «Εδώ, άνθρωποι από τον πλανήτη Γη για πρώτη φορά πάτησαν το πόδι τους στη Σελήνη, τον Ιούλιο του 1969 μ.Χ. Ήλθαμε ειρηνικά και εξ ονόματος ολόκληρης της ανθρωπότητας».
Καθώς η σεληνάκατος του «Apollo 11» επέστρεφε με ασφάλεια στη Σεληνιακή της τροχιά, η NASA γνώριζε ότι ένα ανταγωνιστικό διαστημόπλοιο είχε ένα άδοξο τέλος. Μία αυτόματη Σοβιετική διαστημοσυσκευή είχε ήδη καταστραφεί στη Σεληνιακή επιφάνεια καθώς οι αστροναύτες του «Apollo 11» προσεδαφίζονταν ομαλά πάνω της. Λίγοι μόνο γνώριζαν τότε ότι και οι Σοβιετικοί προσπαθούσαν να κάνουν το ίδιο. Η επιστροφή των αστροναυτών στη Γη έγινε στις 24 Ιουλίου με την προσθαλάσσωση του Apollo 11 στο βόρειο Ειρηνικό ωκεανό, 2.660 χιλιόμετρα ανατολικά της νήσου Wake. Τους περισυνέλεξε το αεροπλανοφόρο USS Hornet, μέσα στο οποίο βρισκόταν και ο ίδιος ο πρόεδρος Nixon για να υποδεχτεί τους τρεις ήρωες.
Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ ότι στο Εθνικό Αρχείο στην Ουάσιγκτον υπάρχει ένα υπόμνημα με τίτλο «Σε περίπτωση καταστροφής στη Σελήνη» και ημερομηνία 18 Ιουλίου 1969. Το μνημόνιο αυτό είχε προετοιμαστεί προκειμένου να διαβαστεί από τον πρόεδρο Nixon μπροστά στην τηλεόραση στην απευκταία περίπτωση που οι τρεις αστροναύτες για κάποιον λόγο δεν θα μπορούσαν να επιστρέψουν από τη Σελήνη. Όπως είχε αποφασιστεί τότε μετά την ανακοίνωση αυτή, όλες οι ραδιοεπικοινωνίες με το Apollo 11 θα σταματούσαν άμεσα. Καθώς δεν υπήρχαν εναλλακτικά σχέδια διάσωσης, οι τρεις αστροναύτες θα παρέμεναν αιχμάλωτοι στη Σελήνη περιμένοντας να πεθάνουν, ενώ η επιμνημόσυνος δέηση θα γινόταν με τον ίδιο τρόπο που γίνονται παρόμοιες τελετές σε περίπτωση θανάτου εν πλω. Δεν χρειάζεται φυσικά να πούμε ότι το μνημόνιο δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ και η διαστημική αποστολή Apollo 11 παρέμεινε στην ιστορία ως η πρώτη που μετέφερε τον άνθρωπο σ’ ένα άλλο ουράνιο σώμα του Ηλιακού μας Συστήματος, εκτός της Γης.
Πηγή: Διονύσης Π. Σιμόπουλος, «Από τη Γη στη Σελήνη», Οδηγός Παράστασης Ευγενιδείου Πλανηταρίου, 2007.
Από τη Γη στη Σελήνη ήταν ο τίτλος μιας 40λεπτης παράστασης εικονικής πραγματικότητας η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2007 στο θόλο επιφάνειας 950 τ.μ. (δυόμισι γήπεδα του μπάσκετ) στο Ευγενίδειο Πλανητάριο.
Η επετειακή αυτή παράσταση δημιουργήθηκε με την ευκαιρία συμπλήρωσης 50 ετών από την επιτυχή εκτόξευση του «Σπούτνικ 1» (1957) που ήταν ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος στο Διάστημα. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό ταξίδι με προορισμό τη Σελήνη. Ένα ταξίδι που αναδεικνύει τις εντυπωσιακές όσο και εναγώνιες προσπάθειες των Σοβιετικών και των Αμερικανών να πατήσουν για πρώτη φορά το πόδι τους στη Σελήνη, υλοποιώντας ένα από τα μεγαλύτερα και ανεκπλήρωτα ως τότε όνειρα του ανθρώπου: να κάνει μια βόλτα στο Φεγγάρι! Στη παράσταση περιγράφονται, σύντομα αλλά περιεκτικά, τα πρώτα βήματα του ανθρώπου σε έναν άλλο κόσμο εκτός της Γης. Τα βήματα αυτά αποδείχτηκαν πραγματικά «ένα γιγάντιο άλμα για την ανθρωπότητα» που άλλαξε τον κόσμο μας για πάντα και θα παραμείνει αιώνια χαραγμένο στη μνήμη μας ως το πρώτο κεφάλαιο της Μεγάλης Περιπέτειας του ανθρώπου στο Διάστημα.



ΤTο «αίνιγμα» του Νηλ Άρμστρονγκ




Ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στη Σελήνη -μία από τις πλέον διάσημες φιγούρες της ανθρώπινης ιστορίας- απέφευγε συστηματικά τη δημοσιότητα για περισσότερα από 40 χρόνια, εν αντιθέσει με τους περισσότερους αστροναύτες της εποχής εκείνης.
Σε μία απόπειρα να αποκαλύψει τον άνθρωπο πίσω από τη διαστημική στολή, ο Άντριου Σμιθ, συγγραφέας του βιβλίου «Moondust: In Search of the Man Who Fell to Earth» (Σεληνιακή Σκόνη: Αναζητώντας τον Άνθρωπο που Έπεσε στη Γη), ταξίδεψε σε όλες τις ΗΠΑ, συναντώντας ανθρώπους που έπαιξαν ρόλο στη ζωή του Νηλ Άρμστρονγκ.
To συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ήταν ότι ο Άρμστρονγκ  πίστευε ότι δεν του αξίζει η προσοχή.
«Εργάστηκαν 400.000 άνθρωποι για το πρόγραμμα (Απόλλων 11), σε πολλά διαφορετικά πόστα, και πιστεύει ότι δεν του αξίζει να κερδίσει όλη τη δόξα απλά και μόνο επειδή έκανε ό,τι έκανε» είπε ο Σμιθ.
Ο Νηλ Άρμστρονγκ αρχικά συμμετείχε στους εορτασμούς και τις τελετές απόδοσης τιμών, αλλά πάντα κρατούσε μία απόσταση, προτιμώντας να μιλά μόνο για τα γεγονότα αντί για εντυπώσεις και συναισθήματα. Σύντομα άρχισε να αρνείται να δίνει συνεντεύξεις και να παρίσταται σε φωτογραφήσεις.
«Απ’ όσο ξέρω έχει δώσει μόνο δύο τηλεοπτικές συνεντεύξεις μέσα στα τελευταία 40 χρόνια – και δεν έχει πει τίποτα για αυτά τα οποία ένιωσε. Θα μιλήσει για τα γεγονότα και τέλος» είπε ο Σμιθ, ο οποίος, αν και έχει επικοινωνία μέσω email με τον Άρμστρονγκ, δεν έχει καταφέρει να τον πείσει να παραχωρήσει συνέντευξη.
«Δεν ήθελε να επωφεληθεί οικονομικά – ακόμα και αν πολλοί από τους άλλους αστροναύτες που βάδισαν στην Σελήνη το έχουν κάνει – και, παραδόξως, το έχει τηρήσει αυτό. Όπως μου είπαν από έναν οίκο δημοπρασιών, αν ο Άρμστρονγκ περνούσε απλά ένα απόγευμα υπογράφοντας αυτόγραφα, θα μπορούσε να κερδίσει ένα εκατομμύριο δολάρια, αλλά πάντα αρνείται».
Δύο χρόνια μετά την ιστορική πτήση του Απόλλων 11, ο Άρμστρονγκ άφησε τη NASA για μία έδρα στο τμήμα αεροδιαστημικής ναυπηγικής στο πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, ωστόσο η διασημότητά του τον «κυνήγησε» και εκεί, καθώς όλοι του ζητούσαν αυτόγραφα.
Λόγω της ηθελημένης απουσίας του, ο συνάδελφός του Μπαζ Ώλντριν (ο οποίος συνεργάστηκε με τον ραπ καλλιτέχνη Snoop Dogg και τον παραγωγό Κουΐνσι Τζόουνς για την παραγωγή ενός single, του Rocket Experience, με αφορμή τα 40 χρόνια από την αποστολή) έγινε το «δημόσιο πρόσωπο του διαστήματος».
«Όλοι όσοι συνάντησα περιέγραψαν τον Άρμστρονγκ σαν έναν εξαιρετικά συγκρατημένο, χαμηλών τόνων άνθρωπο. Άρχισα να αναρωτιέμαι αν τον προστάτευαν, ή αν απλά είναι ένας απλός, καθημερινός άνθρωπος» είπε ο Σμιθ, ο οποίος όμως συμπλήρωσε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
«Ήταν ένας απίστευτα καλός πιλότος. Έχει πετάξει το Χ-15, το ταχύτερο αεροσκάφος στον κόσμο, σε ταχύτητα 6.440 χλμ/ ώρα. Μπορεί να πετάξει τα πάντα, είναι ίσως ο πιο διακεκριμένος πιλότος που έχει ζήσει ποτέ».
Δύο άλλα βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του Νηλ Άρμστρονγκ, κατά το Σμιθ, είναι ο «σιδερένιος» αυτοέλεγχός του (τον οποίο είχε σχολιάσει και ο Μπαζ Ώλντριν), καθώς και η εκκεντρικότητά του: τη στιγμή που οι άλλοι αστροναύτες έπαιρναν μαζί τους κλασικά ή κάντρι μουσικά κομμάτια, ο Άρμστρονγκ πήρε μαζί του τη «Συμφωνία του Νέου Κόσμου» του Ντβόρακ, καθώς και μουσική από θέρεμιν- ένα ιδιαίτερο μουσικό όργανο, του οποίου ο «εξώκοσμος» ήχος έχει συνδεθεί με τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας.
Το τελικό συμπέρασμα του Σμιθ ήταν ότι ίσως το μεγαλύτερο κατόρθωμα του Νηλ Άρμστρονγκ δεν ήταν το ότι περπάτησε στο φεγγάρι, αλλά ότι, μετά από αυτό, κατάφερε να γίνει – και το σημαντικότερο, να παραμείνει- ένας άνθρωπος- αίνιγμα.
: www.kathimerini.gr με πληροφορίες από BBC